نویسنده: صفا صالحی

بحران‌های اقتصادی برای بنگاه‌های کوچک می‌توانند تهدیدی بزرگ باشند، بخصوص که شما در بستری فعالیت کنید که ساختار قوانین و تفکر عمومی دولت‌ مردان آن بر حمایت از تجارت‌های کوچک نباشد. در تمام دنیا کافه‌داری و رستوران‌داری یکی از محبوبترین بنگاه‌های اقتصادی کوچک است. وجود کافه‌ها و رستوران‌های زنجیره‌ای در سرتاسر دنیا فرصتی است برای آن دسته از کسانی که سرمایه کافی برای ورود به این تجارت را دارند اما دانش و تجربه لازم را هنور کسب نکرده‌اند، اما نبود این شکل از تجارت در ایران امکان برخورداری از حمایت و دانش اقتصادی بزرگتر را برای بنگاه‌های کوچک گرفته است، از طرفی نبود رقبای بزرگ نظیر استارباکس و مک‌دونالد خطر حذف رقابتی در بازار کسب مشتری را کم کرده است.

با این حال همیشه رقیبانی با پشتوانه قوی مالی در بازار حضور دارند، کسانی که هم به مشاورین بهتر و هم به امکانات سرمایه‌گزاری کم ریسک‌تر نظیر خرید ملک بجای اجاره آن دسترسی راحت‌تری دارند.

در ایران بیشتر کسانی که وارد تجارت‌هایی نظیر کافه‌داری یا رستوران‌داری می‌شوند اطلاعات کمی راجع به مدیریت مالی و اقتصاد دارند و تصمیم به ورود به این تجارت بیشتر نتیجه دید از خارج به این حرفه بوده تا تجربه، به همین دلیل معمولا دچار خطا‌ی بیشتری در زمان راه‌انداری و اداره مجموعه خود می‌شوند.

مشاوره نامناسب باعث افزایش هزینه‌های سربار و همچنین دوره بازگشت سرمایه طولانی‌تر برای شما خواهد شد. شاید همین حالا از خود بپرسید که آیا لازم بوده است برای راه‌انداری پروژه خود به این میزان هزینه کنید؟ چند درصد از ظرفیت تجهیزات خود را استفاده می‌کنید؟ و چرا باید تا چند ماه آینده چک‌های خرید تجهیزات غیرضروری در کافه خود را پرداخت کنید؟

مجموع اتفاقاتی که در سال ۱۳۹۸ رخ داد نظیر افزایش مکرر قیمت دلار، فشارهای ناشی از تحریم‌ها، افزایش قیمت ملک و اجاره، افزایش سه برابری قیمت بنزین و سرعت این تغییرات به بسیاری از تجارت‌ها فرصت تطبیق خود با شرایط موجود را نداد. شاید قیمت‌های منوی شما از ابتدای سال تاکنون تنها ۵۰ درصد افرایش داشته اما هزینه‌های شما دو برابر شده باشد. تجارت شما طی امسال ممکن است دچار زیان یا کاهش سود شده باشد، ممکن است سرعت افزایش هزینه‌ها به شما فرصت تطبیق با شرایط را نداده باشد و نادانسته برخی از موارد منوی شما زیانده شده باشند، حتی ممکن است دیگر نجات کسب و کار شما توجیه اقتصادی نداشته باشد.

دسته اول آنهایی هستن که از پشتوانه مالی بهتری برخوردارند؛

این دسته به دلیل امکانات مالی بهتر می‌توانند هزینه‌های این روزهای خود را پرداخت و با سود ماه‌های بعد از آن این هزینه‌ها را جایگزین کنند. برخی از این دسته محل درامدشان تنها از کافه یا رستورانشان نیست و ممکن است در تجارت‌های دیگر نیز سرمایه گذاری کرده باشند و به اصطلاح تمام تخم‌مرغ‌هایشان را در یک سبد نگذاشته باشند، برای مثال ممکن است شما هم صاحب کافه باشید و هم یک میوه فروشی داشته باشید که این روزها پر رونق است.

دسته دوم آنهایی هستند که چه در زمان راه‌اندازی و چه در زمان اداره کسب خود قواعد اقتصادی را رعایت کرده و اطلاعات تجاری خود را بروز کرده‌اند و برای چنین شرایطی خود را آماده نموده‌اند.

برای این که بدانید جزو این دسته هستید به این سوال‌ها پاسخ دهید:

• هزینه سربار شما در ماه فروردین ۹۹ چه میزان خواهد بود و نسبت به سال گذشته چند درصد تغییر کرده است؟
• تا به امروز چه میزان از هزینه خرید دستگاه اسپرسو خود را برگردانده‌اید(مستهلک کرده‌اید)؟
• چند درصد از هزینه‌های سال ۹۸ شما مربوط به دورریز مواد اولیه است؟
• کدام یک از این عوامل بر میزان سود شما موثرتر بوده ؛ تغییرات جوی و یا میزان ترافیک ؟
• چند درصد ار مشتریان شما خانم‌های بین ۱۸ تا ۳۵ سال هستند؟

شاید دانستن تمامی موارد فوق برای یک کسب و کار کوچک ضروری نباشند ولی شکل تفکر این چنینی می‌تواند شما را در بحران نجات دهد. امیدوارم هنوز دیر نباشد و با مطالعه و یا استخدام یک مشاور مناسب بتوانید کمی به کسب و کار خود سامان بدهید.

در ادامه این مطلب پیشنهادهایی به شما خواهم داد که شاید در عبور از این بحران‌ها برای شما مفید باشند. برخی از این پیشنهادها برای هر کسب و کار یا بستر اقتصادی کاربرد دارند و بخشی از آنها مناسب حال این روزهای ایران و اختصاصا برای کسب و کارهای نظیر کافه و رستوران‌ها مفید است:

نگران باشید!

بله درست است، نگران باشید. این طبیعی است که در شرایط بحرانی نگران باشید و از آن به عنوان نیروی محرک در خود استفاده کنید.

بسیاری به شما خواهند گفت که نگران نباشید این نیز بگذرد. بله، این بحران نیز مثل بسیاری از مشکلات  گذشته به پایان می‌رسد، اما بخاطر داشته باشید در هر بحرانی حتی کوچک، عده‌ای از گردانه رقابت حذف می‌شوند، این بار ممکن است نوبت شما باشد.

منظور از نگران بودن، زانوی غم به بغل گرفتن نیست بلکه تفکر خلاق و فعالیت مضاعف در شرایط بحرانی است.

تصمیم هیجانی نگیرید

سعی کنید هوش هیجانی خود را تقویت کنید اما در بحران‌های اقتصادی هیجانی تصمیم نگیرید. برای مثل بسیاری از کافه‌ها در این روزها تحت تاثیر اخبار کرونا اقدام به تعطیلی کافه و فرستادن پرسنل خود به خانه کرده‌اند، بخاطر داشته باشید تعطیلی موقت یک اقدام اقتصادی از سلسله تصمیماتی است که شما امروز برای آینده کاری خود گرفته‌اید. آیا این بهترین روش برای اقدام در این شرایط است؟ هزینه‌هایی که این اقدام دارد به چه میزان است و از چه منابعی تامین خواهند شد؟ باز نگهداشتن کافه چه هزینه‌ و ریسک‌هایی خواهد داشت؟

تصمیم به بستن موقت یا ادامه فعالیت در این شرایط باید بخشی از یک برنامه و ایده نجات‌بخش برای کسب و کار شما باشد نه نتیجه یک تصمیم هیجانی.

داده‌های مالی کسب و کار خود را به روز کنید

بسیاری از تصمیماتی که پیش از این برای تجارت خود گرفته‌اید نتیجه اتفاقات و شرایط گذشته بوده است. دوباره اطلاعات حسابداری و طرح امکان سنجی خود را به روز کنید. نقطه سربه سر، هزینه‌های سربار، قیمت‌های تمام شده، هزینه‌های پیش بینی نشده و … را دوباره بررسی کنید و بر اساس آن برای قیمت فروش و یا محدود کردن منوی خود تصمیم بگیرید.

هر پیشنهاد منطقی را بشنوید اما نپذیرید

مدل‌های کسب و کار با هم متفاوت هستند و هر ایده‌ایبرای همه مناسب نیست، برای مثال تمرکز بر فروش بیرون بر جوابگوی هزینه تمام کسب‌ها نیست، بخصوص که این مدل تجاری هم به دلیل شیوع بیماری و عدم اطمینان مشتریان ممکن است با استقبال مواجه نشود.

با بدهکاران خود جدی باشید و با طلبکاران خود مذاکره کنید

طلب‌های خود را زودتر وصول کنید! شاید بنظرتان این یک روش غیر اخلاقی است اما آماده باشید چون ممکن است با شما هم چنین رفتاری شود.

با دوستان و شرکای تجاری خود مهربان باشید اما بخاطر داشته باشید که امروز شما بیشتر از هر زمانی به مطالبات‌تان احتیاج دارید.

بدهی‌های خود را دسته‌بندی کنید و اولویت پرداخت را به مواردی اختصاص دهید که ضروری‌تر هستند. درصورتی که می‌توانید با طلبکاران خود برای پرداخت با تاخیر بدهی‌تان به توافق برسید، مثلا اگر ماهی ۱۰ میلیون تومان اجاره می‌پردازید، با صاحب ملک خود صحبت کنید که اجاره دو ماه آینده را تقسیط و طی ماه‌های بعدی بپردازید (مثلا ۱۲ میلیون تومان برای ده‌ ماه  بجای ۱۰ میلیون تومان برای دوازده ماه) .

هزینه‌های خود را به دو دسته « خوب است که انجام شود» و « لازم است که انجام شود» تقسیم کنید

لیست هزینه‌های خود را به روز کنید و تصمیم بگیرید که کدام یک از آنها ضروری هستند. ممکن است لازم باشد تصمیماتی بگیرید که خیلی خوشایند نباشند.

برای مثال:

• شاید مجبور باشید نیروهای خود را تعدیل کنید. (شرایط را به پرسنل خود توضیح دهید و به راهکارهای آنها نیز گوش دهید)
• اگر لازم است اندازه کسب خود را کوچک کنید.
• آیتم‌های کم‌فروش و دارای  دورریز مواد اولیه‌ زیاد را از منو حذف کنید.
• منو خود را محدود کنید.
• بر نیازهای ضروری مشتری‌ها متمرکز باشید.
• انبار‌های خود را از مواد اولیه فاسد شدنی خالی کنید.

سرمایه‌های خود را حفظ کنید

امروز زمان مناسبی برای تجملات و پُزدادن با وسایل گران اما بدون کارکرد در کافه نیست. سرمایه بی‌کار، لوازم و تجهیزات غیرضروری خود را به سرمایه‌های قابل نقد شدن سریع (ارز یا سکه) تبدیل کنید.

زمان آزاد این روزها را صرف آموختن کنید

مهمترین سرمایه شما تیم شما است، افراد کلیدی مجموعه خود را حفظ کنید و آنها را در تصمیماتی که در شرایط امروز می‌گیرید دخالت دهید. آموزش پرسنل توسعه سرمایه انسانی است. سبک شدن کار در این روزها فرصت خوبی برای توسعه آموزش پرسنل است.

از آموزش برای کاهش استرس و حفظ روحیه تیمی استفاده کنید.

تبلیغات رگ حیاتی شما است

واضح است که الان زمان کاستن هزینه هاست اما کاستن از تمامی هرینه‌ها اشتباه است. برای مثال بسیاری از کسب و کارها در شرایط بحران اقتصادی هرینه‌های تبلیغاتی خود را کاهش داده یا حذف می‌کنند، این تصمیم می‌تواند برای برخی مرگبار باشد. در این شرایط که از تعداد مشتریان (بازار هدف) کاسته شده است، پیروز در جذب مشتری کسی است که تبلیغات موثرتری انجام می‌دهد. مثلا فکر کنید که در همین لحظه در محدوده کافه شما تنها ۱۰ نفر هستند که به هر دلیلی می‌خواهند به کافه بروند بنظر شما کدام کافه را انتخاب می‌کنند؟

1. هر کافه‌ای که باز است؟
2. کافه‌ای که شرایط بهداشتی ویژه‌ای برای این روزها رعایت می‌کند؟
3. کافه‌ای که هر دو شرط بالا را دارد و این موضوع را به شکل موثرتری اطلاع رسانی کرده است؟

در شرایط فعلی باید با هوشمندی بیشتری تبلیغات کنید تا تبلیغات شما برای مدت طولانی‌تری در ذهن مخاطب باقی بماند. سعی کنید در تبلیغلت خلاق باشید و از مشاوره افراد متخصص کمک بگیرید.

تقلید نکنید، دادن آگهی به یک نشریه یا وب‌سایت کار خوبی است ولی این کاری است که هرکدام از رقیبان شما هم می‌توانند انجام دهند.

ارتباط با مشتریان خود را حفظ کنید

باشگاه مشتریان و شبکه‌های اجتماعی کمک بزرگی برای حفظ ارتباط و اطلاع رسانی تصمیمات و تمهیدات شما به مشتریان است. برای مثال٬ اگر برنامه ویژه‌ای برای مقابله با ویروس کرونا در محیط کاری خود دارید یا محصولاتی را می‌توانید برای مشتریان ارسال کنید با استفاده از این پل‌های ارتباطی به آنها اطلاع رسانی کنید.

به فکر شرایط اقتصادی وابستگان خود هم باشید

در تصمیم‌هایتان به فکر افرادی که به شما وابسته هستند (خانواده، پرسنل) نیز باشید. بخاطر داشته باشید که در شرایط فعلی همه ما در یک کشتی هستیم و تصمیم‌های کوتاه مدت با اولویت بر منافع شخصی، در دراز مدت ضامن منافع شما نیست.

بیشتر کار و فعالیت کنید

در بحران‌های اقتصادی لازم است ساعات بیشتری کار کنید و مسئولیت بیشتری در محیط کار به عهده بگیرید این موضوع چندین کارکرد مفید برای کسب و کارتان دارد:

• هزینه های پرسنلی شما را کاهش می‌دهد (خود شما در نقش پرسنل کار کنید).
• حضور بیشتر در محل کار شما را از اخبار بد بیرون دور می‌کند.
• در محیط باشید تا ایده‌های بیشتری به ذهنتان برسد.
• نظارت شما بر عملکرد پرسنل‌تان بیشتر می‌شود.
• می‌توانید کارهای عقب افتاده کافه مانند تعمیرات و مرتب کردن اسناد را به انجام برسانید.
• مشتری‌ها با حضور شما اطمینان بیشتری از بهداشت محیط و کیفیت محصولات شما خواهند داشت.

اگر در قرنطینه هستید:

• سحر خیز باشید، نگذارید تنبلی بر شما غلبه کند.
• اگر امکان دارد دورکاری کنید.
• در خانه روزی چند ساعت فعالیتی مرتبط با حرفه خود انجام دهید( کتاب تخصصی بخوانید، محصولی تولید کنید، برای ماه‌های بعد از بحران برنامه‌ریزی کنید و …).
• شبکه‌های اجتماعی و ارتباط با مشتریان خود را تقویت کنید.
• در فعالیت‌های گروهی در شبکه‌های اجتماعی شرکت کنید.
• کارهای عقب افتاده‌تان را به پایان برسانید.
• زبان انگلیسی خود را تقویت کنید.
• چیز جدیدی درباره کار خود یاد بگیرید.
• برای ایجاد درامد ایده‌ پردازی کنید.

اولویت سلامتی خود و اطرافیان است

یادتان باشد در این شرایط حفظ سلامتی خود و اطرافیانتان از هر موضوع دیگری مهمتر است. باید سالم باشید تا بتوانید به دیگران کمک کنید و حتی کسب و کارتان را حفظ کنید.

• از رفتارهای پرخطر بپرهیزید.
• هشدارهای مراجع علمی جهانی را جدی بگیرید و در کار خود بکار ببرید.
• شما در برابر دیگران مسئول هستید پس در هر تصمیمی به دیگران هم فکر کنید.
• پروتکل های بهداشتی در محیط کار را بازبینی کرده و بروز کنید.
• دستان خود را در پایان مطالعه این مطلب برای مدت ۲۰ ثانیه با آب و صابون بشویید.